Going Local Natale

Social media is niet meer weg te denken uit ons leven en zo ook Social Travel. Via social media kanalen, websites en blogs stellen we vaak onze reizen samen. Sinds twee jaar bestaat ons thema Going Local waarin inwoners tips geven over hun Italiaanse stad of regio. Speciaal voor Sogno Italiano geeft Tessa Vrijmoed een blik in haar leven in Rome tijdens de feestdagen van december.

Scarta la carta, scarta la carta! Gluur je bij een Italiaanse familie naar binnen met Kerstmis, dan zou je dit zinnetje zomaar kunnen horen: “Pakje uitpakken, pakje uitpakken!” En met Kerstmis wordt hier bedoeld: Kerstavond. Want op 24 december worden traditioneel gezien de cadeaus van onder de kerstboom gehaald en geopend. Je hebt er dan waarschijnlijk een langdurig maal op zitten, terwijl de pakken je al die tijd hebben liggen aanstaren met hun glitterpapier en uitbundige strikken. Op het moment suprême breekt de chaos pas uit: tantes pakken allen tegelijk een cadeau en draaien het in de handen rond, op zoek naar een naam. ‘Francescoooo! Deze is voor jou!’. ‘Emanuela, waar ben je?!’ Vervolgens pakt iedereen op hetzelfde moment uit, wat eigenlijk jammer is: zo weet niemand precies wat de anderen krijgen.

Zelf heb ik Kerst inmiddels acht keer in Rome mogen meemaken. Maar eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat ik Sinterklaasfan ben in hart en nieren – en dan mis je sommige momenten wel. Zoals die waarop iedereen vol spanning rondom de gelukkige hangt die het presentje in de hand heeft. Dat wil niet zeggen dat ik niet geniet van de kersttijd. Toen ik in 2008 besloot naar Rome te verhuizen, kwam dat omdat ik als pas afgestudeerde nieuwsgierig was naar wat de wereld naast Nederland te bieden had. Ik koos het land waar de origines lagen van veel van wat ik had geleerd tijdens mijn opleiding Klassieke Talen. Het bleef niet bij een jaartje avontuur: ik was direct in de ban van Rome en de jaren vlogen voorbij.

Langzamerhand begon zich een schrijfcarrière te ontwikkelen en zodoende creëerde ik een eetlust voor het beschrijven van de gebruiken van de Romein. Zo ook van die rondom Kerstmis: dat is en blijft – net als in vele andere landen – een familiefeest. Zoveel zegt ook het Italiaanse gezegde: Natale con i tuoi, Pasqua con chi vuoi: ‘Kerst met mam en pap, Pasen met wie jíj wil op stap.’ Heb je geen relatie of familie, dan voel je je nogal eens buitengesloten. Want zo makkelijk is het niet om zomaar te infiltreren bij een Italiaanse familie. Toen ik zelf nog in die situatie verkeerde, had ik het geluk om onder de vleugels van collega Silvia genomen te worden. Ik was gewaarschuwd: minstens een dag van tevoren niet meer eten, anders kom je het kerstdiner niet door. En zo was het. Gang na gang na gang. Weigeren is uitgesloten, want je wilt de kokkin niet bedremmeld naar de keuken terug laten keren, als ze in de aanslag staat om je nog een portie te geven.

Traditioneel gezien wordt er tijdens de vigilia geen vlees gegeten in Rome: men eet gefrituurde vis- en groentegerechten zoals kabeljauw, broccoli en artisjokken. De kerstlunch van de dag erna kan bestaan uit een pastagerecht als tagliatelle al ragù (tomaten-vleessaus) gevolgd door een hoofdgerecht van geroosterd vlees met bijvoorbeeld gekookte cichorei. De klassieke lekkernij om mee af te sluiten is pandoro: een stervormige pyramide van cake, bestrooid met poedersuiker. Deze wordt aan het begin van de maaltijd met verpakking en al dicht bij de verwarming gezet, zodat de suiker goed kan intrekken. En wat eet men op Tweede Kerstdag? Die bestaat hier niet. 26 december is de dag van Santo Stefano, maar niemand herdenkt de gestenigde martelaar eigenlijk. Wél is het een vrije dag, dus wat mij betreft dé gelegenheid om eens naar een mooie tentoonstelling te gaan; aan het eind van dit artikel heb ik daarom vier tips bijgesloten van met kerst lopende exposities in de Italiaanse hoofdstad, voor wie het religieuze feest een cultureel tintje wil geven.

Net als in Nederland kijken veel mensen in Rome uit naar de kersttijd, niet in de minste plaats omdat het dan vakantie is. In november wordt de kerstverlichting al uit de doos gehaald en sieren winkeliers hun zaak. Ook de gemeente Rome pakt graag uit, zoals in de lange Via del Corso of de schattige straten van het centrum Via del Pellegrino en Via dei Banchi Vecchi. Hier vind je elk jaar weer andere, kleurrijke versiering die een winterse stadswandeling tot een genoegen maken. Kerstmarkten zoals je die in het noorden van Italië of Europa vindt, zijn minder gangbaar in Rome. Tot slot is een bezoek aan het Sint-Pietersplein op 25 december natuurlijk een trekpleister: het meemaken van de kerstzegen van de paus is immers nogal wat, met duizenden pelgrims die een uniek saamhorigheidsgevoel teweegbrengen.

Oudjaar is wederom een reden voor een familiebijeenkomst. Maar 31 december ‘mag’ je ook gerust vieren met vrienden, bij hen thuis en/of later op de avond in een club. Zelf vind ik het het leukst om de jaarwisseling met vrienden te vieren: iedereen kookt of koopt wat en neemt dat mee. Tafels worden in de hoek gezet en de verschillende gerechten worden als een buffet geserveerd. Mocht je nog uit willen gaan die avond, dan moet je dat wel van tevoren bedenken: de grote feesten zijn anders uitverkocht. Het op een zuipen zetten? Dat doen Romeinen niet. Er is wel alcohol, maar dat wordt met mate geconsumeerd. En hoor je om twaalf uur slechts een paar knallen? Ook dat is niet vreemd, want de vuurwerktraditie zoals we die in Nederland kennen bestaat hier niet. Persoonlijke tip: hou de site van de gemeente Rome in de gaten voor een Oud- of Nieuwjaarsconcert op een bijzondere locatie, zoals een archeologische vindplaats.

Zijn we er dan? Bijna. Net als je denkt dat je de feestdagen overleefd hebt, is daar nog 6 januari. Op deze dag wordt het feest van de Befana gevierd, een goede heks die brave kinderen snoepjes en speelgoed geeft. Dit in Rome geliefde gebruik zou zijn ontstaan door verbastering van het woord Epifania, de openbaring van de geboorte van Jezus aan de drie wijzen uit het oosten. Je raadt het al: ook op deze dag mag je aanschuiven bij de familie. Is déze festiviteit eenmaal voorbij, pas dán kun je je verheugen op de wekker, die eindelijk weer eens een gewone werkdag aankondigt.

BUON NATALE!

Meer over Tessa? Volg haar via haar website tessavrijmoed.com en facebook.

Inmiddels is ook haar nieuwste boek, het Colosseum voorbij, uitgekomen. Het is een bundel van dertig columns waarin Tessa het dagelijks leven in Rome vanuit verschillende oogpunten beschrijft.

Tentoonstellingen winter 2016/2017

LOVE. Contemporary art meets amour
De liefde en al zijn facetten komen aan de orde in deze expositie: een gelukkige, lang verwachte, onbegrepen of dubbelzinnige liefde vanuit het oogpunt van eigentijdse kunstenaars.
Locatie: Chiostro del Bramante (historisch centrum)
Prijs: € 14,50

Edward Hopper
Het werk van de bekendste en populairste Amerikaanse artiest van de 20^e eeuw staat tot februari centraal in hartje Rome: “Als ik het in woorden kon uitdrukken, zou schilderen geen zin hebben.”
Locatie: Il Vittoriano, Altare della Patria (historisch centrum)
Prijs: € 14,00

Vincent van Gogh Alive
Een digitale ervaring door het leven van Vincent van Gogh. Aan de hand van brieven en schetsen wordt een intiem kijkje gegeven in de gedachtewereld van deze Nederlandse held.
Locatie: Palazzo degli Esami (Trastevere)
Prijs: € 15,00

Rembrandt at the Vatican: Images from Heaven and Earth
Tentoonstelling van 55 schetsen gewijd aan een ander nationaal icoon. Ter gelegenheid van 500 jaar reformatie wordt de interpretatie van bijbelverhalen door protestant Rembrandt getoond.
Locatie: Musei Vaticani (Vaticaan)
Prijs: € 16,00