Een rondreis door Zuid-Sicilië (deel I)

We doorkruizen het indrukwekkende landschap van Sicilië, het grootste eiland van de Middellandse Zee. Het ruige berglandschap van het binnenland gaat langzaam over in heuvels bedekt met wijngaarden. In de verte zien we hoog op een heuveltop onze bestemming liggen, Chiaramonte Gulfi. Via de website airbnb hebben we midden in het historisch centrum een onderkomen gevonden voor een maand. Hartelijk worden we door de eigenaren van het huis ontvangen en getrakteerd op de beste olijfolie en wijnen van de streek. Beter kan onze maand in Zuid-Sicilië niet beginnen.

Chiaramonte Gulfi

Chiaramonte Gulfi is in de afgelopen eeuwen vaak getroffen door aardbevingen. Het was de aardbeving van 1693 die het plaatsje voor een groot deel verwoeste en men Chiaramonte weer opnieuw moest opbouwen. We wandelen over klinkerstraten en volgen steile trappen die pleintjes met elkaar verbinden. Het barokke plaatsje, bezaaid met herenhuizen opgetrokken uit zilvergrijs kalksteen, ligt er prachtig bij. Tijdens onze verkenningstocht passeren we de Arco dell’Annunziata, een middeleeuwse boog, ooit een van de oorspronkelijke stadspoorten. We maken een rondleiding langs enkele kerken, waaronder de kathedraal Santa Maria La Nova, gebouwd halverwege de 15^e eeuw en vervolgens herbouwd in barokstijl.

Rondom de piazza’s zitten enkele kleine bars gevestigd en verspreid in de doolhofachtige straatjes vinden we de kruidenierswinkels, slagers en bakkers. Iedere ochtend maken we een aangename wandeling en worden we hartelijk onthaald in de kleine winkels, decennialang gerund door dezelfde families. Opvallend is hoe vriendelijk de bevolking is en na enkele dagen worden ze steeds nieuwsgieriger. Met onze Noord-Europese lichaamslengte torenen we als reuzen boven de lokale, vooral oudere, bevolking uit. Het zijn niet alleen vragen die gesteld worden, maar er worden ook veel tips gegeven. Tips die ons goed van pas komen om deze fascinerende omgeving van Zuid-Sicilië te ontdekken.

Chiaramonte Gulfi ligt ongeveer 660 meter boven de zeespiegel en heeft niet voor niets de bijnaam ‘Il Balcone di Sicilia’, oftewel ‘het balkon van Sicilië’. Vanaf de rand van het plaatsje heb je een waanzinnig uitzicht over het omringende landschap. In het zuiden kijk je uit over de Valle dell’Ippari en de Middellandse Zee. Het westen wordt gedomineerd door de 900 meter hoge Monte Arcibessi en in het noorden bevindt zich de wereldberoemde vulkaan Etna. Wanneer je over de Corso Umberto I loopt, wandel je via een prachte laan, omzoomd met palmbomen, een fraai aangelegd stadspark binnen. Vooral tijdens zonsondergang is dit de beste plek voor spectaculaire panorama’s.

Chiaramonte Gulfi is gesticht door de Grieken, net zoals veel ander plaatsen op dit eiland, in de 7^e eeuw v. Chr. Daarna veranderde de Romeinen het in de naam Acrillae en de Arabieren in Gulfi (plaats van plezier). Sinds 1881 heeft het zijn huidige naam. Al deze volkeren hebben hun erfenis achtergelaten. Ze brachten specerijen mee uit allerlei windstreken en nieuwe lekkernijen werden geïntroduceerd. Vooral de Arabieren zijn verantwoordelijk voor het ontstaan van de Siciliaanse gastronomie. Gevulde groenten en rijst staan vaak op het menu. Sorbets, gebak en andere zoetigheden zijn tot op de dag van vandaag populair en in alle vormen en maten te vinden. Je mag ons wakker maken voor de enige echte Siciliaanse cannoli of een zoete cassata.

Val di Noto

Vanuit ons nieuwe onderkomen verkennen we de streek. Op steenworp afstand ligt Val di Noto met prachtige laat barokke steden. Ook dit gebied werd getroffen door de aardbeving van 1693, die ervoor zorgde dat steden met de grond gelijk werden gemaakt. Toonaangevende architecten werden aangetrokken en de verwoeste steden werden weer opgebouwd. In de steden Catania, Calagirone, Militello, Modica, Noto, Ragusa, Scicli en Palazzolo Acreide vind je een grote collectie architectonische pareltjes van extravagante Siciliaanse barok. Deze steden staan sinds 2002 op de UNESCO Werelderfgoedlijst.

Verschillende keren bezochten we Ragusa Ibla, de oude stad van Ragusa. Het oude centrum klampt zich vast aan een kloof en het lijkt net of huizen, kerken en palazzi op elkaar zijn gebouwd. In een doolhof van smalle straatjes ontdek je de meest prachtige monumenten. Iedere keer sta je verbaasd te kijken hoe kunstenaars de meest prachtige gevels hebben ontworpen uit het zachtgele steen.

Enkele kilometers verderop ligt Modica, de bakermat van Siciliaanse chocolade. Beneden in een diepe kloof is deze barokke stad gebouwd. Via hoge smalle trappen is het ‘hoge’ en ‘lage’ Modica met elkaar verbonden. Vanaf een van de pronkjuwelen van de stad, de San Giorgio kerk, heb je een fascinerend uitzicht over rode daken, indrukwekkende koepels, kerk- en klokkentorens. Wie over de Corso Umberto I wandelt, komt de beste chocoladewinkels tegen, waar men al volgens een 400- jarige traditie chocolade maakt. Je kunt er de beste smaken proeven, zoals kaneel, vanille of met chilipeper.

Het historisch centrum van Noto lijkt op een grote filmset. Onder toezicht van hertog Camastra hebben de drie architecten Labisi, Cagliardi en Sinatra Noto omgetoverd tot een van de mooiste steden van Zuid-Sicilië. Opgetrokken uit lokaal zacht kalksteen staan palazzi, kerken en huizen te pronken in het zonlicht. Zonnestralen veranderen de barokke gevels voortdurend in allerlei zachte tinten. Langs de hoofdweg Corso Vittorio Emanuele vind je de meest indrukwekkende monumenten en fraaie piazza’s. We vallen van de ene verbazing in de andere. Gevels, maar ook gietijzeren balkons zijn versierd met de meest mooie ornamenten. Het lijkt net of iedere kunstenaar vrij spel heeft gekregen om het ene gebouw nog mooier te versieren dan het andere.