De kust van Friuli-Venezia Giulia

Elk grensgebied heeft een gecompliceerd verleden en de regio Friuli-Venezia Giulia is daar geen uitzondering op. Deze kleine regio van Italië lijkt een beetje weggestopt in het uiterste noordoosten van Italië. De geschiedenis is complex en verschillende invloeden van buurlanden zijn terug te vinden in de cultuur en heerlijke gerechten. Er is niet alleen een lokaal dialect, maar een duidelijke taal dat los staat van het Italiaans. De bewegwijzering is dan ook veelal tweetalig. Ondanks de nabijheid van Venetië blijft Friuli-Venezia Giulia voor een groot deel niet-toeristisch, waardoor het nog leuker wordt om het te ontdekken. Wij richten ons nu op de korte kustlijn en starten in de hoofdstad van de regio Triëst om door te reizen naar de mooie badplaats Grado.

Triëst

Triëst, de stad aan de Sloveense grens combineert Italiaans, Oostenrijks en Slavisch erfgoed. De havenstad heeft een geheel eigen karakter en is met geen een andere Italiaanse stad te vergelijken. We parkeren de auto vlakbij de prachtige Piazza dell’Unità dell’Italia, de enige piazza van Italië die uitkijkt op de Adriatische Zee. Je wordt overdonderd door de schoonheid van de belangrijke opzichtige gebouwen die het plein flankeren. Opmerkelijk is dat er geen Duomo aanwezig is. De immense piazza is het kloppend hart van de stad. Er wordt geflaneerd en rondom de barokke fontein eten Italiaanse tieners hun gelati.

De voormalige vrije haven van Triëst kwam tot bloei in de 18^de en 19^de eeuw onder de Habsburgers. De stad werd na Genua de op één na belangrijkste haven van Italië en groeide uit tot een levendig centrum waarvan de grand cafés gevuld waren met Italiaanse, Sloveense, Kroatische, Jiddische, Duitse en Griekse nationaliteiten. We wandelen door het historisch centrum en volgen de smalle en bochtige straten. Verschillende overheerlijke geuren komen ons tegemoet. Als er een plek is om je smaakpupillen te willen prikkelen, dan moet je hier in Triëst zijn. In de stijlvolle koffiehuizen lonkt de verse appelstrudel, terwijl de taverna’s naast bier hun braadworst en zuurkool aanprijzen, maar ook verste risotto’s en pasta’s, veel van vers lokaal gevangen vis.

De wandeling gaat verder langs een met pakhuizen omzoomde Canal Grande. Langs het kanaal zitten eveneens restaurants, bars en markten. We passeren het beeld van James Joyce, de Ierse schrijver die hier meer dan 10 jaar heeft gewoond. We komen langs het Romeinse Teatro Romano, een amfitheater gebouwd rond 30 v. Chr. door keizer Augustus. Hogerop, bovenop de heuvel San Giusto, staat de Cattedrale di San Giusto, het Castello di San Giusto en het Foro Romano. Een ander hoogtepunt, na het beklimmen van de steile trappen, is het prachtige panorama over de stad en zee.

Castello di Miramare

We laten het stadsleven achter ons en vervolgen onze weg langs de Adriatische Zee. Langs de promenade wandelen mensen en men geniet van de warme zonnestralen. Een paar kilometer verderop staat het witte paleis van de aartshertog Ferdinand Maximiliaan Joseph, op ons te wachten. Het witte kasteel, uit de 19^de eeuw, schijnt als een baken op een rots. Het is een betoverend sprookjesachtige plek met een tuin van zeldzame en exotische flora uit de hele wereld.

Duino

Verderop langs de kust ligt de plaatsje Duino, waarvan het Castello di Duino de trekpleister is. Het werd gebouwd in 1389 en klampt zich vast aan de rotsen van de hoge steile kliffen van de karstuitloper. Hier woonden eeuwenlang de aristocratische familie van Thurn-Hofer und Valsássina. Grote artiesten zoals Johan Strauss, Franz Liszt, Paul Valery, Mark Twain en Reiner Maria Rilke hebben hun tijd hier doorgebracht. Een must is een bezoek aan de schitterende tuinen met exotische bomen en belvedères met uitzicht op zee. Er is ook een grote bunker, gebruikt door de Engelsen in de Tweede Wereldoorlog. Wandel tot slot over de panoramische 2km lange Rilkeroute over de hoge kliffen.

Aquilelia

Onze voorlaatste stop is gesticht door de Romeinen in 181 v.Chr. en was de hoofdstad van Friuli. Het is Aquilelia en nu de belangrijkste archeologische plek van Noord-Italië. Tijdens de Romeinse overheersing woonden hier ongeveer 100.000 mensen. Tegenwoordig heeft het slechts 3500 inwoners. De stad werd gebouwd langs de rivier Natiso, ongeveer 10 kilometer van de Adriatische Zee. De plaats diende oorspronkelijk als een militaire buitenpost en moest het binnenland beschermen tegen de barbaren. Dankzij de rivier, de haven, de strategische ligging en goede verbinding met andere Romeinse steden werd de handel steeds belangrijker. Later kreeg de stad zelfs een bisschopszetel en was het een tijdlang even belangrijk als Venetië en Triëst. In de middeleeuwen ging het bergafwaarts. De zuilen en de basiliek getuigen van de vergane glorie.

Volgens de UNESCO ligt het grootste deel van de stad nog onder de grond en is nog niet opgegraven, maar er is nog genoeg boven de grond te zien. Wij bewonderen de verschillende mozaïeken, waarvan het hoogtepunt in de basilica ligt, het symbool van Aquileia. De basiliek werd in 1301 voltooid en was gebouwd op de ruïnes van een religieus complex dat uit de 4^de eeuw v. Chr. dateert. De bijzondere vloermozaïek is 700 m2 meter groot en daardoor een van de grootste in de wereld. Via glazen loopbruggen kun je de prachtige afbeeldingen bewonderen.

Verder zijn er verschillende ruïnes van Romeinse huizen, een forum, baden, het Mausoleum, verdedigingsmuren, het amfitheater en een indrukwekkende haven.

Grado

Via een smalle dijk rijden we naar de mooie badplaats Grado, 14 km ten zuiden van Aquileia. Het plaatsje ligt op een smal eiland dat omringd wordt door de zee en lagunes. Voor ons is het schattige Grado een complete verrassing. Het middeleeuws centrum is compact en wordt omsloten door mooie herenhuizen, strandhuisjes en moderne hotels. De plaats komt tot leven van mei tot september, maar een passeggiata is ook populair op zonnige zondagen bij de Friulanen. Wij strijken neer bij een van de vele gezellige terrassen voor een aperitivo en genieten van een prachtig uitzicht over zee, maar nog meer van deze prachtige afwisselende culturele roadtrip.

De kustlijn van Friuli-Venezia Giulia is gezegend met een gevarieerd landschap. Zo gaat het groen beboste Karstgebergte bij Triëst over in de lagunes bij Grado met daartussen kastelen die afsteken tegen de hemelsblauwe lucht en mozaïeken die schitteren in het zonlicht. De kustlijn van Friuli is een plek voor avonturiers die een stap buiten de gebaande paden durven te maken.