Bergen, meren en de prosciutto van Friuli-Venezia Giulia

Sommige Italiaanse bestemmingen hebben een grote voorkeur, andere niet… Zo is het ook met Friuli-Venezia Giulia, gelegen in het noordoosten van Italië. Weinig bezoekers lijken te kiezen voor deze regio dat grenst aan Oostenrijk, Slovenië en de Adriatische Zee. Jammer, want Friuli-Venezia Giulia heeft, zoals alle Italiaanse regio’s, een groot aanbod aan een diversiteit van natuur, kunst, cultuur, wijn en gastronomie.

Wij nemen je mee naar het uiterste noordoosten richting het hart van deze fascinerende regio. We maken een tocht door een schitterend berglandschap, langs heldere meren, kronkelende rivieren en de hoge pieken van de Alpi Giulie. Prachtige bergdorpen bezoeken we om vervolgens te eindigen in de charmante stad Udine.

Friuliaanse Dolomieten

We laten de lagunes en zandstranden van de Adriatische Zee achter ons en rijden noordwaarts. De ruige toppen van de Friuliaanse Dolomieten zijn in de verte te zien. De wilde en spectaculaire Friuliaanse Dolomieten worden beschouwd als de meest ongerepte van de hele Dolomietengroep, UNESCO-Werelderfgoed. Het is een paradijs voor wandelaars, klimmers en natuurliefhebbers. In het regionale natuurpark vind je goed onderhouden paden en berghutten.

Laghi di Fusine in Friuli-Venezia Giulia

Gelegen tussen dichte groene dennenbossen en torenhoge kale bergen liggen de twee gletsjermeren van Fusine, Lago Inferiore en Lago Superiore. De twee meren zijn misschien wel de mooiste van de regio. De kleur van het water varieert naar gelang het seizoen. Wanneer wij een wandeling maken over de Sentiero del Rio del Lago, die rond het meer loopt, heeft het water diepe turquoise tinten. De unieke charme van het meer is indrukwekkend en je kan gewoonweg niet stoppen met fotograferen. De wandeling is ongeveer een uur en we zetten koers richting Tarvisio.

Tarvisio, een belangrijk skigebied van Friuli-Venezia Giulia

Omringd door de Julische Alpen ligt een van de belangrijkste skigebieden van Friuli-Venezia Giulia, Tarvisio. Deze regionale hoofdstad heeft een moderne uitstraling, maar ook een oude ziel vol tradities. Dankzij de ligging aan de grens is het een kruispunt van talen en culturen, waar Italië Slovenië en Oostenrijk elkaar ontmoeten. De uitstekende keuken bestaat uit specialiteiten van Friuli, Karinthië en Slovenië.

Voor degenen die houden van activiteiten in de buitenlucht, biedt het gebied rond Tarvisio een breed scala aan activiteiten. Zo kun je de bergen en valleien intrekken om te wandelen, paardrijden of mountainbiken. Bergbeklimmers zoeken de imposante bergtoppen op.

De hoofdstraat wordt geflankeerd door skiwinkels en hotels. Skiën, snowboarden en hondensleeën zijn hier trekpleisters gedurende het winterseizoen. Er is nog iets leuks aan deze plaats, want ook hier wordt op 5 december Sinterklaas gevierd. Heet het hier weliswaar Krampus. Jonge mannen vermommen zich als krampus, een beestachtig demon, en gaan de straten op en jagen kinderen angst aan met roestige bellen en kettingen. De bedoeling is kwade geesten te verjagen. Ook komen krampussen binnen in huizen waar Sinterklaas cadeautjes aan zoete kinderen geeft. Stoute kinderen worden meegenomen naar het bos in een zak.

Valbruna en Malborghetto

Via slingerwegen door het mooie gebergte rijden we langs Valbruna, een gehucht in de Val Canale. Dit gebied is een mekka voor natuurliefhebbers. Verschillende paden doorkruizen dit prachtige natuurgebied vol vogelsoorten en reeën. Iets verderop ligt, op een prachtige locatie, aan de voet van het bergmassief van de Julische Alpen, Malborghetto.

We rijden over de hoofdstraat die door de vallei loopt met aan beide zijden hoge bergpieken. In de middeleeuwen heette het Bamberghetto-Bonborghetto en was de vallei het toneel van aanvallen van de Venetianen en de voortdurende strijd tussen de inheemse bevolking met de Habsburgers. Tegenwoordig is het een rustige plek voor wandel- en sportliefhebbers.

Venzone

De middeleeuwse stad Venzone had een rijk verleden, omdat het aan een oude handelsroute lag tussen Veneto en Oostenrijk. De stad werd in 1976 volledig verwoest door een aardbeving en vervolgens herbouwd. Het is tegenwoordig een historisch monument en bekend om lavendel, historische mummies en het jaarlijkse pompoenfestival. Het is de enige 14^de -eeuwse vestingstad die bewaard is gebleven in Friuli-Venezia Giulia.

We parkeren de auto langs de indrukwekkende middeleeuwse stadsmuur en wandelen via kronkelende straatjes het historisch centrum binnen. Zorgvuldig gerestaureerd zijn de vele monumenten. Zoals daar zijn de toren, de loggia aan de Piazza Municipio, de romaans-gotische Duomo Sant’Andrea Apostolo uit de 14^de eeuw en de 42 gemummificeerde lichamen in de Capella di San Michele. Het is niet duidelijk wie deze mensen waren, maar de nieuwsgierigheid heeft altijd mensen getrokken, waaronder Napoleon.

Bezoekers die een ontdekkingstocht aan het charmante Venzone wagen, worden beloond met heerlijk lokaal eten. Proef daarbij de vele goede wijnen die Friuli-Venezia Giulia rijk is. De ligging van de regio, tussen de Alpen en de Adriatische Zee, heeft een warm en zonnig microklimaat en uitstekend voor de vele wijngaarden. De wijnen van deze streek hebben de neiging om fris en fruitig te zijn. Prestigieuze wijnen zoals Picolit en Ramandolo worden er gemaakt.

Maak een reis door de tijd naar de middeleeuwen tijdens het Pompoen Festival dat elk jaar eind oktober wordt gevierd. In de oude stad hangen vlaggen en de straten lopen vol met ridders, bedelaars, musici en vele andere karakters die verband houden met de middeleeuwen. Echter, de onbetwiste ster is de pompoen, in elke vorm, grootte en recept.

San Daniele del Friuli

Het pittoreske stadje San Daniele del Friuli ligt bovenop een heuvel en kijkt trots uit over weelderige heuvels en groene weiden. Het historisch centrum is van indrukwekkende schoonheid en het stadje is wereldwijd bekend om de productie van prosciutto. In de hoofdstraat zitten tal van winkels en restaurants waar je de heerlijke gedroogde ham kunt proeven en kopen.

De ham is heerlijk in combinatie met grissini (broodstokjes), een zachte kaas, een glas Tocai Friulano en een goed gezelschap. De prosciutto is iets zoeter dan de beroemde Prosciutto di Parma dankzij een duizend jaar oude traditie en het lokale microklimaat dat bijdraagt aan het verouderingsproces van de ham.

Maar San Daniele del Friuli heeft meer te bieden dan alleen prosciutto. Er hangt een aangename sfeer op straat. Bij verschillende bars nuttigt de lokale bevolking een koffie of een glas wijn. We wandelen over de Piazza Vittorio Emanuele en passeren de Duomo di San Michele Arcangelo met een middeleeuwse campanile. Daarnaast staat het Palazzo Communale en herbergt het een van de beroemdste historische bibliotheken van Italië, zo ook de oudste bibilioteca van Friuli. Biblioteca Guarneriana heeft een kostbare verzameling middeleeuwse en renaissance manuscripten. De toegang is alleen mogelijk onder begeleiding en met minimaal 10 personen.

Strada dei Castelli e del Prosciutto

We laten het mooie, maar vooral ook het ‘lekkere’ San Daniele del Friuli achter ons en dalen de heuvel af richting onze eindbestemming Udine. We volgen de borden Strada dei Castelli. Prachtige landschappen passeren de revue. Het gebied is bezaaid met gehuchten, landhuizen, kerken en indrukwekkende kastelen die indringers moesten weren. Het mooiste gehucht is Fagagna, evenals Tarcento en Marignaco. Onderweg komen we tal van prosciutterie en trattorie tegen om de smaak van de beroemde San Daniele ham en andere lokale delicatessen te proeven.

Udine

Udine is een stad met pleinen van Venetiaanse charme en oude gebouwen. Samen met Cividale del Friuli was Udine een van de grenssteden van het Romeinse Rijk. In de middeleeuwen was de stad een bloeiend handelscentrum vanwege zijn gunstige locatie en de vele markten die er werden gehouden.

We wandelen over Piazza Libertà, gedefinieerd als ‘het mooiste Venetiaanse plein op droog land’, naar Piazza Matteotti. De pleinen zijn het kloppend hart van de stad en ze worden omringd door kleurrijke historische gebouwen. De stad lijkt onaangetast door toerisme en de dingen zijn nog steeds zoals ze decennia geleden ook waren.

In het middeleeuws historisch centrum zitten aantrekkelijke wijnbars en trattoria’s waar ze overheerlijke lokale gerechten serveren. Niet alleen de keuken vertelt het verhaal van de verschillende seizoenen, maar ook van honderden jaren grensoverschrijdende en culturele uitwisselingen. De gastronomie is een mix van Germaanse, Oostenrijkse en Slavische tradities die samenkomen in diverse gerechten.

Naast mooie architectuur hebben kerken en galerijen ook een scala aan werken van Giambattista. Zijn meesterwerken zijn te bewonderen in de Gallerie del Tiepolo, in de Duomo en in de Chiesa della Purità. Op de heuvel staat het Castello. Vanaf hier heb je een schitterend uitzicht over de Friulaanse bergen en in het zuiden de Adriatische Zee.

Wij sluiten deze prachtige tocht af met een van de meest geliefde rituelen van de stad, namelijk met een glas wijn (tajut) of zoals ze hier in het Friulaans zeggen ‘un taj di chel bon’, oftewel een goed glas wijn.